|
UPRAWNIENIA OBYWATELA W URZĘDZIE
Podstawowym aktem prawnym, regulującym sposób załatwiania
spraw przez organy administracji publicznej jest ustawa z
dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania
administracyjnego (tekst jednolity Dz. U. Nr 98 poz. 1071 z
2000r.) - w skrócie określana jako k.p.a. Zatem do niej
przede wszystkim należy sięgnąć w celu pogłębienia
wiedzy o zagadnieniach poruszonych w tej informacji.
Podstawowe prawa obywatela w urzędzie
Prawo uzyskiwania informacji
Obywatel ma prawo żądać, żeby urzędnik szczegółowo
poinformował go o wszystkich okolicznościach, które mogą
wpłynąć na ustalenie jego praw i obowiązków. Działania
urzędu powinny zapobiegać poniesieniu przez zainteresowaną
osobę szkody wynikającej z nieznajomości przepisów
prawa.
W razie pojawienia się jakichkolwiek wątpliwości,
obywatel powinien zwrócić się o wyjaśnienia do urzędnika,
zajmującego się zagadnieniami, których te wątpliwości
dotyczą. Jest on zobowiązany takich wyjaśnień udzielić.
Jeżeli zapytany urzędnik nie zajmuje się daną
problematyką, powinien on ustalić i wskazać osobę
kompetentną do udzielenia niezbędnych wyjaśnień i wskazówek.
Podstawa prawna: art. 9 k.p.a.
Terminy załatwienia sprawy przez urząd
Obywatel ma prawo żądać terminowego załatwiania spraw
przez urząd. Poniżej wskazane są obowiązujące terminy
załatwiania spraw.
Sprawy powinny być załatwiane w urzędzie bez zbędnej zwłoki.
Warunkiem niezwłocznego załatwienia sprawy jest
przedstawienie przez zainteresowaną osobę odpowiednich
dokumentów. Urząd powinien także załatwić sprawę niezwłocznie,
jeżeli posiada wszystkie informacje potrzebne do jej załatwienia
lub gdy nie wymaga to gromadzenia dowodów, informacji lub
wyjaśnień.
Z punktu widzenia obywatela najkorzystniejsze jest oczywiście
załatwianie spraw od ręki, w czasie pierwszej bytności w
urzędzie. Najczęściej jednak na rozstrzygnięcie sprawy
trzeba poczekać. W takim wypadku urząd powinien
poinformować o tym obywatela i określić termin, w jakim
to rozstrzygnięcie nastąpi. Na jego żądanie urząd
zobowiązany jest przesłać wydaną decyzję lub
postanowienie pod wskazanym adresem.
Jeżeli konieczne jest wyjaśnianie jakichkolwiek wątpliwości
dotyczących sprawy, urząd powinien te okoliczności wyjaśnić
oraz rozstrzygnąć sprawę w ciągu jednego miesiąca od
dnia złożenia wniosku wraz z dokumentami.
Jeżeli sprawa jest wyjątkowo skomplikowana, wówczas urząd
ma dwa miesiące na jej rozpatrzenie.
Jeżeli strona odwołuje się od decyzji lub postanowienia
do organu wyższego stopnia, wówczas ta instancja powinna
rozstrzygnąć sprawę w ciągu jednego miesiąca. Niekiedy
terminy, o których mowa powyżej, mogą zostać
przekroczone. Przedłużenie terminów może nastąpić w
szczególności wówczas, gdy opóźnienie wynika z winy
samego zainteresowanego (np. jeżeli nie dostarczył on
dokumentów, do których dostarczenia był zobowiązany)
albo z przyczyn niezależnych od urzędu (np. jeżeli urząd
nie może działać z powodu powodzi). Urząd powinien o
spodziewanym przekroczeniu terminu powiadomić
zainteresowanego, podając przyczyny zwłoki i wskazując
nowy termin załatwienia sprawy.
Podstawa prawna: art. 35 i art. 36 oraz art. 12 k.p.a.
Wymagane dokumenty
Przed złożeniem wniosku w określonej sprawie należy
dowiedzieć się, jakie dokumenty będą musiały być złożone
razem z tym wnioskiem.
Szczegółowej informacji na ten temat powinien udzielić
urzędnik, zajmujący się załatwianiem danego rodzaju
spraw. Należy się upewnić, czy informacja o wymaganych
dokumentach jest pełna,
Opłata skarbowa
Obywatel ma prawo do uzyskania informacji na temat odpłatności
związanej ze złożeniem wniosku. Urzędnik powinien go także
poinformować, czy złożenie wniosku łączy się z
koniecznością uiszczenia opłaty skarbowej oraz podać
wysokość tej opłaty i sposób jej uiszczenia. Najczęściej
opłatę skarbową można uiścić w kasie w siedzibie urzędu.
Należy jednak upewnić się, w jakich godzinach kasa jest
otwarta, ponieważ często godziny pracy kasy są krótsze
niż godziny pracy urzędu. Opłatę skarbową można także
uiścić za pomocą znaczków skarbowych nabytych poza
siedzibą urzędu, np. na poczcie albo w banku. Wysokość
opłaty skarbowej można ustalić także na podstawie
odpowiednich przepisów.
Odwołania
Prawo składania odwołań do organu wyższego stopnia.
Obywatel ma prawo odwoływania się od decyzji wydanej przez
urząd w pierwszej instancji. Urząd umieszcza na decyzji
informację o możliwościach odwołania się. W pouczeniu
takim urząd określa, do jakiej instancji można się odwołać
oraz w jakim terminie można wnieść odwołanie. Odwołanie
wnosi się do organu wyższej instancji w ciągu 14 dni, za
pośrednictwem organu, który wydał decyzję. Treść odwołania
nie musi spełniać szczególnych wymogów. Zupełnie
wystarczy, jeżeli wynika z niej, że obywatel jest
niezadowolony z rozstrzygnięcia. Ponieważ jednak
przytoczenie istotnych argumentów faktycznych i prawnych może
mieć znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy przez organ wyższej
instancji, w niektórych, bardziej skomplikowanych
sytuacjach warto skorzystać z pomocy radcy prawnego,
adwokata lub doradcy z organizacji społecznej zajmującej
się pomocą obywatelom.
Prawo zaskarżania do sądu administracyjnego
Jeżeli decyzja jest niezgodna z prawem, to można ją
zaskarżyć do Naczelnego Sądu Administracyjnego (NSA).
Skargę można wnieść jedynie po wyczerpaniu możliwości
odwoływania się od decyzji. Zainteresowana osoba ma na złożenie
skargi 30 dni od dnia uzyskania wiadomości o decyzji. Od złożonej
skargi należy opłacić wpis. NSA rozpoznaje również
skargi na bezczynność organów.
Podstawa prawna: przepisy ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o
Naczelnym Sądzie Administracyjnym (Dz. U. Nr 74, poz. 368,
ze zmianami)
Skargi i wnioski
Obywatel ma prawo składać petycje, wnioski i skargi w związku
z działalnością urzędu. Może je składać we własnym
imieniu, a także w imieniu innych osób, jeżeli uzyska na
to ich zgodę. Petycje, skargi i wnioski można kierować w
szczególności do organów państwowych (np. do ministra,
wojewody) oraz do organów samorządu terytorialnego (np. do
burmistrza, prezydenta miasta).
Podstawa prawna: art. 63 Konstytucji oraz art. 221 k.p.a.
Przedmiotem skargi może być w szczególności zaniedbanie
lub nienależyte wykonywanie zadań przez właściwe organy
albo przez ich pracowników, naruszenie praworządności lub
słusznych interesów obywateli, a także przewlekłe lub
biurokratyczne załatwianie spraw.
Podstawa prawna: art. 227 k.p.a.
|
